W tym artykule wyjaśnimy, czym dokładnie jest NFT, co oznacza, że to token niewymienialny i jaka jest historia NFT. Poznamy zasadę działania tego rozwiązania, dowiemy się, do czego można użyć tokenów NFT, gdzie je kupować, przechowywać i sprzedawać. Poznamy również najsłynniejsze projekty związane z NFT. Zapraszamy do lektury!
Skąd taki fenomen NFT?
Wpływa na to kilka czynników. Ten rodzaj tokenów to doskonałe połączenie zalet blockchainu i aktywów, których nie można wymienić. Wynikiem tego połączenia jest unikalność, a ta intryguje, interesuje i wzbudza wręcz pożądanie. Ponadto NFT mają bardzo szerokie zastosowanie, łatwo je przechowywać i kontrolować. Wbrew niektórym opiniom historia NFT nie zaczęła się w 2021 roku. Ta idea jest znacznie starsza. Ta technologia zyskała popularność dzięki projektom, które okazały się pożądane i oczekiwane przez odbiorców (np. CryptoKitties). Co więcej, popularność tych projektów trafiła akurat na znaczny wzrost popularności ethereum.
Coraz więcej specjalistów przewiduje, że właśnie rozpoczyna się era NFT. Ten nowy rodzaj aktywów cyfrowych przebojem wdarł się na rynek i zawładnął umysłami milionów ludzi. Znacząco wpłynął również na ich portfele, bo wydatki na tokeny NTF liczone są już w milionach dolarów.
NFT – co to takiego?
NFT to skrót od angielskiego wyrażenia Non-Fungible Token, co oznacza „niewymienialny token”. Co jednak z tego wynika? Chodzi tu o zasób cyfrowy, który jest wyjątkowy, pojedynczy i niepowtarzalny. Nie ma drugiego takiego samego. Taki token ma unikalną wartość, jest jedyny w swoim rodzaju i nie może zostać skopiowany.
NFT jest tokenem kryptograficznym opartym o technologię blockchain i reprezentującym unikalne aktywo. Skoro takie tokeny nie są zamienne i każdy z nich jest zupełnie inny, mogą być używane do potwierdzania autentyczności cyfrowych aktywów. NFT można zatem nazywać wirtualnym certyfikatem, który stanowi gwarancję, że otrzymaliśmy coś wyjątkowego i jedynego w swoim rodzaju (np. cyfrową grafikę). Posiadając konkretny token NFT, jednocześnie stajemy się właścicielami jakiegoś dobra, które jest z nim powiązane.
Niewymienialny, czyli jaki?
Zanim przejdziemy dalej, warto zatrzymać się nad kwestią niewymienialności i wyjaśnić,z czym się ona wiąże. Jeśli coś jest niewymienialne, to znaczy, że istnieją również inne dobra, które są wymienialne. Aby pokazać różnice między nimi, zacznijmy od tych ostatnich. Co to znaczy, że coś jest wymienialne lub zamienne? Przykładem mogą być zwykłe banknoty. Każde 100 zł jest identyczne. Jeden banknot może zostać wymieniony na drugi i nadal w portfelu pozostanie ta sama wartość.
Taka zamienność dotyczy różnych aktywów, również innych tokenów, jednak wyjątkiem są NFT. Nie znajdziemy dwóch takich samych, więc jeden token NFT nie może zostać wymieniony na inny. To istotna cecha NFT i stąd specyficzne możliwości zastosowania takich tokenów.
NFT crypto – jak to się zaczęło?
Nie wszyscy wiedzą, ale początki NFT związane są z bitcoinem. Trudno w to uwierzyć, ponieważ obecnie większość tokenów odnosi się do sieci ethereum. Eksperymentowanie z projektem pod nazwą „Colored Coins” rozpoczęto w 2012 roku. Jego idea została wyjaśniona na stronie Yoni Assia. „Colored Coins” były małymi jednostkami bitcoina i odpowiadały dzisiejszemu 1 satoshiemu. W założeniu te ułamki bitcoina mogły odnosić się do różnych aktywów (np. cyfrowych kolekcji, udziałów w spółce). Niestety, te „kolorowe monety” borykały się z poważnymi problemami. Sieć bitcoin nie była zainteresowana wsparciem tego projektu, więc idea „Colored Coins” ostatecznie upadła.
Stała się jednak inspiracją dla firmy CounterParty, która 2 lata później wdrożyła tokeny niewymienialne oraz pół-wymienialne. W ten sposób w 2015 roku powstała pierwsza na świecie gra mobilna, która wykorzystywała aktywa oparte o blockchain. Była to Spells of Genesis. Rok później została wydana kolekcjonerska gra karciana Force of Will, w której cyfrowe zasoby również bazowały na tokenach.
W kolejnych latach pojawiły się cyfrowe karty Rare Pepe, które sprzedawano za dość wysokie kwoty. Ten sukces stał się z kolei inspiracją dla projektu rozpoczętego w 2017 roku. Był to „CryptoPunks”, dla którego zostały wygenerowane postaci funkcjonujące w blockchainie ethereum o wymiarach 24 x 24 pikseli. W tym samym roku pojawiła się gra CryptoKitties, która stała się sensacją, chociaż pozwalała tylko handlować cyfrowymi kotami z wykorzystaniem tokenów NFT (pierwszego sprzedano za równowartość 500 tys. zł).
Po 2018 roku nastąpiła wręcz eksplozja NFT. Powstało co najmniej 100 projektów opartych na takich tokenach. Dziś popularność NFT nie słabnie, a wręcz rośnie. Coraz więcej osób sięga po tokeny niewymienialne i je generuje.
Czym są tokeny?
W naszym artykule opisujemy tokeny NFT, ale tak naprawdę jest ich bardzo wiele, również w innych typach. Nie należy ich mylić z kryptowalutami. O ile te ostatnie funkcjonują tylko we własnych łańcuchach blockchain, o tyle tokeny korzystają z sieci, w których działają kryptowaluty.
Większość tokenów jest generowana w ethereum. Dotyczy to także tokenów NFT. Jako ciekawostkę można podać, że w sieci bitcoin nie ma żadnych tokenów. Obrazowo można je porównać do żetonów używanych w kasynach. Każdy z tych nich odpowiada określonym nominałom pieniężnym. W przypadku tokenów nie musi chodzić o reprezentowanie pieniędzy, ale o różne aktywa (np. nieruchomości). Przywołaliśmy tutaj termin „blockchain”, dlatego warto głębiej go przybliżyć.
NFT opiera się na blockchain
NFT korzysta z technologii, która już rewolucjonizuje wiele branż, a szczególnie finansową i bankową. Mowa tu oczywiście o blockchain, czyli o łańcuchu bloków. Łączą one w sobie rozwiązania z baz danych i kryptografii. W tym przypadku mamy do czynienia z rozproszonym rejestrem. Aby dodać do łańcucha blok (rekordy z danymi), trzeba użyć bardzo dużej mocy obliczeniowej. Dlatego właśnie dostarczają ją komputery rozproszone na całym świecie. Każda modyfikacja w łańcuchu bloków wymaga weryfikacji przez większość uczestników sieci blockchain. Dzięki temu taka technologia jest bezpieczna i wolna od fałszerstw. Z blockchain korzystają kryptowaluty, ale i tokeny, w tym również NFT.
Token NFT – jak działa?
Pozostajemy jeszcze przy kwestiach technicznych. Wspomnieliśmy już, że tokeny (wszystkie, nie tylko NFT) są najczęściej generowane w sieci ethereum. Dla różnych rodzajów tokenów blockchain ethereum ma różne standardy techniczne (Ethereum Request for Comment). Każdy taki standard zawiera reguły, które umożliwiają tokenom wchodzenie w interakcje między sobą w określony sposób.
Najczęściej spotykany standard to ERC20. Problem polega jednak na tym, że nie jest odpowiedni dla tokenów NFT. Dlatego właśnie powstał ERC721 dedykowany tokenom niewymienialnym. Ten standard potrafi śledzić zarówno własność, jak i ruchy wszystkich NFT w sieci. Najnowsza wersja standardu dla tokenów niewymienialnych to ERC1155. Jego rewolucyjność polega na tym, że łączy w sobie tokeny wymienialne i tokeny NFT, co otwiera zupełnie nowe możliwości w tej dziedzinie.
Cechy tokenów NFT
Token NFT charakteryzują następujące cechy:
- jest niewymienialny – istotną cechą NFT jest unikalność. Nie może być dwóch takich samych tokenów NFT. Jeśli nawet reprezentują podobne w wyglądzie dzieła cyfrowe, w rzeczywistości każde z nich jest inne. Odnosi się to również do innych aktywów, jakie reprezentują tokeny niewymienialne;
- łatwo go zidentyfikować – w blockchain każdy NFT ma swój własny zapis, co ułatwia jego zidentyfikowanie. Bez problemu można sprawdzić, kiedy taki token powstał i czy zmienił właściciela. Łatwo potwierdzić jego autentyczność;
- jest rzadki – to zwiększa jego atrakcyjność dla kupującego. Rzadki token to jednocześnie droższe NFT;
- jest niepodzielny – nie można kupić tylko części tokenu NFT w przeciwieństwie na przykład do bitcoina, który może być kupowany w drobnych częściach. NFT jest wyjątkowy;
- jest programowalny – to cecha wszystkich tokenów opartych na smart contracs. NFT jest programowalny, ponieważ łączy w sobie technologię blockchain z konkretnym aktywem.
Do czego można używać NFT?
Tokeny NFT mogą mieć bardzo szerokie zastosowanie. Właściwie co miesiąc pojawiają się nowe pomysły ich wykorzystania. Dziś można tak naprawdę stokenizować wszystko. Oto przykłady, do reprezentowania jakich aktywów niepowtarzalnych można użyć tokenów NFT:
- cyfrowa sztuka – wiele obrazów i grafik już zostało sprzedanych z wykorzystaniem tokenów NFT;
- muzyka – artyści nie tylko proponują stokenizowane albumy, ale i gadżety z nimi związane;
- kolekcje cyfrowe;
- bilety na różne wydarzenia;
- przedmioty kolekcjonerskie;
- gry – właśnie od gier wszystko się zaczęło. Można łatwo tokenizować przedmioty w grach, a potem nimi handlować;
- limitowane produkty – znane firmy coraz częściej korzystają z tego rozwiązania (np. limitowana kolekcja butów Nike);
- domeny;
- rzeczywiste zasoby – tokeny NFT mogą się także odnosić do aktywów w świecie rzeczywistym (np. nieruchomości).
Gdzie kupować tokeny NFT?
Niektóre tokeny NFT są bardzo kosztowne. Wiele sprzedawano za kilka milionów dolarów. Nie na wszystkie tokeny trzeba jednak wydawać tak duże sumy. Większość rynków NFT działa na ethereum (np. OpenSea, Rarible, SuperRare), a ich obroty sięgają nawet pół miliarda dolarów. Aby kupować tokeny NFT, trzeba najpierw połączyć swój cyfrowy portfel z wybranym rynkiem (stroną www). Te, które działają w sieci ethereum, będą wyceniane w ETH i w takiej walucie będziemy mogli je kupować. Ponadto tokeny NFT wraz z reprezentowanymi aktywami (np. grafiki cyfrowe) są również wystawiane w serwisach aukcyjnych, a nawet w e-sklepach specjalizujących się w przedmiotach kolekcjonerskich czy w przedmiotach z gier.
Jak przechowywać tokeny NFT?
Zakupione tokeny trzeba gdzieś przechowywać. Z uwagi na ich cyfrową formę nie można schować ich do sejfu, kieszeni czy do zwykłego portfela. Potrzebny jest do tego portfel cyfrowy (np. MetaMask, Trust Wallet). Dokładnie taki sam, w jakim przechowuje się kryptowaluty. Z uwagi jednak na fakt, że większość tokenów NFT funkcjonuje w sieci ethereum, trzeba się upewnić, czy nasz portfel obsługuje tę sieć. W większości przypadków nie powinno być z tym problemu. NFT znajdują się pod konkretnym adresem w ethereum, a w portfelu będziemy mieli klucze pozwalające nam zarządzać tokenem.
Sprzedaż NFT
Tokeny NFT można sprzedawać w większości tych samych miejsc, w których je kupiliśmy. Mogą to być zatem rynki NFT, ale i giełdy kryptowalut. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby informację o chęci sprzedaży NFT ogłosić także w mediach społecznościowych. W takich miejscach można handlować zarówno wcześniej zakupionymi tokenami NFT, jak i tymi wygenerowanymi przez siebie. Najczęściej sprzedaż odbywa się w formie licytacji, zatem cena końcowa może czasami pozytywnie zaskoczyć. Oczywiście do tego możemy również ustalić cenę minimalną, za jaką jesteśmy skłonni sprzedać nasz token.
Platforma do handlu tokenami
Wspomnieliśmy już o kilku miejscach, w których można handlować tokenami NFT. W czerwcu 2021 roku możliwości handlu powiększyły się o nową platformę Binance NFT Marketplace. To o tyle istotna informacja, że za tym przedsięwzięciem stoi największa na świecie giełda kryptowalut, czyli Binance. Wraz z otwarciem tego serwisu pojawiło się wiele promocji i zachęt, które mają oczywiście przyciągnąć użytkowników. Jednym z artystów, który stworzył swój własny NFT Fantazmaty na Binance, był Polak – Krzysztof Gonciarz.
Token NFT wzbudza zainteresowanie
W 2021 roku zainteresowanie tokenami NFT wprost eksplodowało. Z jakiego powodu? Z jednej strony odpowiadają za to wyjątkowość i duże możliwości tokenów tego typu. Z drugiej jednak ogromne zainteresowanie jest podsycane tym, że coraz więcej artystów, sportowców, muzyków i innych znanych osób wydaje swoje własne tokeny NFT. Ich fani chcą kupić coś wyjątkowego, kolekcjonerskiego, dlatego ceny NFT nierzadko szybują mocno w górę. Oczywiście część kupujących ma nadzieję w przyszłości samemu zarobić na zakupionych tokenach NFT.
NFT jako inwestycja
Czy NFT może być dobrą inwestycją? Niektórzy twórcy tokenów NFT twierdzą, że to eksperyment społeczny czy ciekawostka. Prawda jest jednak taka, że tego rodzaju tokeny coraz częściej traktowane są właśnie jako inwestycja. Dużą nadzieję z rynkiem NFT wiążą szczególnie artyści, kolekcjonerzy i handlarze sztuką. Sprzedaż przedmiotów kolekcjonerskich i dzieł sztuki online to duże ułatwienie. Kupujący NFT coraz częściej mają nadzieję, że w przyszłości zarobią na swojej inwestycji. Patrzenie w ten sposób na NFT będzie coraz powszechniejsze, bo przecież ich popularność również wzrasta.
Przykłady wykorzystania tokenów NFT
Pojawia się coraz więcej projektów związanych z tokenami NFT. Również wiele znanych firm, artystów, sportowców i celebrytów sięga po taką technologię. Zebraliśmy dla was najciekawsze projekty korzystające z tokenów NFT, jakie pojawiły się na rynku w ostatnich latach. W wielu przypadkach zaskakują.
Grafiki Everydays: The First 5000 Days Winkelmanna
11 marca 2021 roku miało miejsce wydarzenie, które zadziwiło cały świat. Odbyła się licytacja prestiżowego domu aukcyjnego Christie’s. Wydarzenie to samo w sobie nie byłoby niczym szczególnym, gdyby nie fakt, że pod młotek poszła kolekcja grafik w cyfrowym formacie JPEG z tokenem NFT, który potwierdzał ich oryginalność i wyjątkowość. Za tę cyfrową kolekcję zapłacono 63,9 mln dolarów. Chodziło o grafiki z cyklu Everydays: The First 5000 Days, których autorem był Mike Winkelmann (pseudonim Beeple). Kolekcja ta obejmowała 5000 grafik powstających codziennie od maja 2007 roku.
Tokeny NFT zespołu Kings of Leon
Innym przykładem projektu związanego z NFT była kolekcja NFT yourself zespołu Kings of Leon z okazji wydania ich płyty When You See Yourself. Wydarzenie miało miejsce w marcu 2021 roku. Kolekcja została wystawiona na aukcji i zarobiła 1,4 mln dolarów. W jej skład weszły stokenizowana wersja albumu, cyfrowe grafiki w formie tokenu NFT i specjalne bilety pozwalające na dożywotni wstęp na koncerty zespołów.
Hashmaski
To kolejne dzieła sztuki związane z tokenami NFT. Tym razem chodzi o kolekcję cyfrowych masek, które zostały przygotowane przez siedemdziesięciu artystów. Kolekcja została sprzedana na aukcji za 16 mln dolarów, a ich autentyczność potwierdzono tokenami NFT.
Grafiki i wideoklipy od Grimes
Tokenami NFT zainteresowała się nawet Grimes, partnerka Elona Muska. To w zasadzie nie powinno dziwić, ponieważ Musk jest miłośnikiem nowinek technologicznych i zapewne zaraża tym swoich najbliższych. Grimes wystawiła w lutym 2021 roku na platformie NFT Nifty Gateway dzieła sztuki, których była autorem. Grafiki i wideoklipy potwierdzone tokenami NFT zostały sprzedane za 5,8 mln dolarów, a sama licytacja trwała tylko 20 minut.
Tweet za miliony
Również Jack Dorsey, współzałożyciel i szef Twittera, skorzystał z tokenu NFT i sprzedał swój pierwszy tweet, który został opublikowany w 2006 roku. Zarobił na tym wpisie 1630,5825601 ETH, czyli prawie 12 mln zł. Aukcja odbyła się na platformie Valuables, a pieniądze otrzymała jedna z organizacji charytatywnych.
Niebieski ludzik z fajką
Za 7,5 mln dolarów został sprzedany kolejny token NFT. Był to CryptoPunk o numerze #7804 w postaci niebieskiego ludzika z fajką i w okularach przeciwsłonecznych. To jedna z 10 tys. pikselowych postaci składających się na CryptoPunk. Większość z nich była dostępna za darmo, jednak te najbardziej nietypowe zostały sprzedane za duże kwoty.
Messi stawia na NFT
Nawet jeśli nie jesteście miłośnikami piłki nożnej, na pewno słyszeliście o znakomitym piłkarzu Lionelu Messim. Okazuje się, że nawet zdobywca Złotej Piłki zainteresował się tokenami NFT. Od sierpnia 2021 roku dostępna jest jego własna kolekcja. Jest to projekt The Messiverse, przygotowany przy wsparciu australijskiego artysty cyfrowego Bosslogic. Dostępne są trzy różne tokeny NFT upamiętniające karierę Messiego.
Inne projekty w NFT
Inne projekty w NFT, jakie warto wymienić, to:
- Avastary – zainteresowane osoby mogą kolekcjonować cyfrowe awatary;
- Decentraland – wirtualny świat, w którym gracze kupują i wymieniają się kawałkami ziemi oraz innymi obiektami NFT;
- Gods Unchained – cyfrowa gra karciana, ale karty pojawiają się w formie NFT. Takimi kartami cyfrowymi można również handlować;
- My Crypto Heroes – kolejna gra, w której gracze wykonują różne misje i zadania, a do tego mogą kupować przedmioty w formie NFT;
- Sorare – gra ze świata piłkarskiego, w której można zbierać karty w formie NFT. Kartami można się również wymieniać;
- Cryptovoxels – życie w wirtualnym świecie, w którym gracze mogą wykonywać różne zadania, budować domy, nabywać przedmioty w formie NFT;
- Giełda Wall Street generuje i sprzedaje własne tokeny NFT;
- NFTfi – platforma, gdzie tokeny NFT są używane do zabezpieczania pożyczek.
Jak zrobić własny NFT?
Każdy może stworzyć własny token NFT. Nie potrzeba do tego nawet wiedzy programistycznej czy dogłębnego rozumienia blockchain i kryptowalut. Można skorzystać na przykład z jednego z kreatorów NFT. Udostępniają je m.in. platformy, na których można handlować tokenami. Często wystarczy tylko kilka kliknięć, żeby stać się dumnym posiadaczem własnego tokenu niewymienialnego. Potem wystarczy ustalić już tylko cenę i czekać na kupca.
To, że każdy może stworzyć NFT nie oznacza, że każdy rzeczywiście na nim zarobi. Liczy się przede wszystkim pomysł, ale i trochę szczęścia, żeby ktoś zauważył nasze „dzieło”.
Wykorzystanie tokenów NFT w marketingu
Okazuje się, że NFT ma także duży potencjał marketingowy, który jest dostrzegany w tej branży. W jaki sposób można zatem wykorzystać NFT w reklamie i działaniach marketingowych? Przede wszystkim można wydawać limitowane produkty jako NFT i taka praktyka staje się coraz popularniejsza (np. wspomniane wcześniej Nike). NFT mogą być także rodzajem kodów rabatowych. Ich posiadacze mogą liczyć na specjalne obniżki w sklepach czy u sprzedawców działających w Internecie. Właściciele NFT-ów jako pierwsi mogą otrzymywać dostęp do dodatkowych produktów lub premier, a więc ta technologia może brać także udział w lojalizowaniu klientów.
Przyszłość NFT
Na koniec warto się zastanowić, jaka może być przyszłość tokenów NFT. W tej kwestii zdania są podzielone, ale tak było również, gdy pojawił się bitcoin, a potem inne kryptowaluty. Niektórzy eksperci twierdzą, że mamy do czynienia z modą, która szybko przeminie i wskazują na duże spadki w obrotach NFT, jakie miały miejsce na giełdach w czerwcu 2021 roku. Spadki jednak pojawiają się również na rynku kryptowalut, które wciąż jednak mają się dobrze.
Bardziej prawdopodobnie jest, że popularność NFT zacznie się nasilać. Niewykluczone, że tego typu tokeny będą obejmowały coraz więcej obszarów naszego życia, nie tylko sztukę czy przedmioty kolekcjonerskie i gry. Z drugiej strony NFT musi pokonać pewne przeszkody, które na razie ograniczają ich masowość. Można tu wymienić ograniczoną dostępność do technologii, konieczność wnoszenia opłat transakcyjnych, a nawet niejasne kwestie prawne.
NFT wzbudza dziś ogromne zainteresowanie, które jest podsycane przez informacje o spektakularnych transakcjach na tym rynku, ale i przez zaangażowanie w tę technologię znanych ludzi. Wkrótce zapewne się przekonamy, czy mamy do czynienia z trwałym zjawiskiem, czy z chwilową modą.
